Алып кашу на русском языке
Обычай похищения невесты и заключения брака без согласия не только девушки, но и ее родителей нередко становился источником жестоких межродовых столкновений и последующей судебной тяжбы, особенно если девушка была уже засватана за другого. Закон, как правило, оказывался на стороне представителя более сильного и влиятельного рода, которым практически всегда оказывался мужчина. Жених мог пойти на такой риск, только заручившись поддержкой своей родни.
Для европейского человека обычай похищения девушек являлся квинтэссенцией бесправного положения казашек. Но с точки зрения самих казахов (при том, что мнение девушки при выборе брачного партнера не учитывалось), адат все же предусматривал необходимость урегулирования конфликта, вызванного похищением, а следовательно, и возмещение морального и физического ущерба семье похищенной девушки. Традиционные стереотипы достойного поведения женщины сказывались в том, что многие девушки после похищения считали позором для себя возвращение в дом родителей и предпочитали остаться в новой семье.
По казахским обычаям могут побить парня в момент кражи, до того как он ввел девушку к себе в дом. Потом родня жениха отправляется к родственникам девушки просить прощения.
Затем братья имеют право поехать за девушкой в дом жениха и забрать ее оттуда и никто не вправе препятствовать брату в этом - это свято. Приехавшего за сестрой брата (иногда дядю - если нет братьев) нужно встретить, вытерпев все его оскорбления. Брат может забрать девушку даже если она будет сопротивляться ему.
В настоящее время этот обычай практически изжил себя. В Уголовном кодексе Казахстана за похищение невесты предусмотрено наказание от пяти до восьми лет тюремного заключения.
Алып Кашу Операциясы / Операция: Похищение Невесты
Художественный фильм Алып ?ашу операциясы - Это романтическая комедия, в которой рассказывается о похищении. Данная романтическая комедия была снята Казахстанским режиссером Сардаром Расуловым. В фильме рассказывается о казахской истории похищения невесты. То есть в нем вы можете узнать все плюсы и минусы такой практики, которые будут заключаться в юмористическом ключе. Более того, казахстанский фильм Алып Кашу Операциясы или Операция: Похищение Невесты покажет вам знакомых и любимых актеров. Вы услышите уморительные диалоги и многое-многое другое.
В алып кашу операциясы кино снимаются такие актеры, как Сырым Исабаев, Тансулу Музаппарова, Турсынбек Кабатов, Каракоз Тлеубекова, Берик Турсынбеков. Игра актеров превосходна и вы только и будете, что удивляться, как точно и красиво они играют свои роли.
В фильме разворачивается такая картина: живут парень и девушка, они влюбляются друг в друга, души не чают, да и, в конце концов, попросту не могут жить друг без друга. Кроме того они безумно хотят стать одной семьей, однако как оно всегда бывает. мама девушки против их брака и она категорически отказывается благословлять свою дочь на брак с этим человеком. Как и все матери, которые не слушают пожелания своих дочерей, она планирует отдать ее замуж за другого человека. Возлюбленный дочери не собирается сдаваться и вместе со своим братом, они придумывают хитрый план, в котором говориться, что они должны похитить его любимую. Однако не все гладко складывается, и дядя девушки начинает мешать ним, осуществить задуманное. Мама девушки попросила дядю следить за ней, пока она не может этого делать. Так что же остается нашим героям? Смогут ли они совершить то, что задумали или им все же помешает мама и дядя девушки?
- Плеер №1
- Плеер №2
Изначально девушек крали с их согласия, когда родители выступали против брака. То есть речь шла о согласованном побеге.
Действительно, сейчас исполнение старинной традиции граничит с уголовным преступлением. Всем известны случаи, когда девушку похищает незнакомый или малознакомый ей парень и против воли берет в жены. Чтобы удержать жертву дома, бабушка жениха ложится у порога — у казахов непозволительно переступать через старших. Иногда вместо пожилой женщины на пути девушки кладут священный Коран. Очень редко, но все же случается, когда сразу после кражи девушку насилуют, чтобы она не ушла.
К примеру, совсем недавно в Туркестанской области средь бела дня студентку похитили четверо молодых людей. Ее посадили в машину, увезли в другой город, где заставляли идти под венец. Отвергнутый жених надругался над девушкой, когда за стенкой находились его родственники. Пострадавшая написала на него заявление. Дело в скором времени должно поступить в суд.
>Тогда министр внутренних дел Калмуханбет Касымов заявил, что в МВД есть отдельный специалист, который просматривает такие видео и разбирается в ситуации.
В конце января 2020 года в Алматинской области вынесли приговор четырем обвиняемым в краже невесты. Преступление произошло в мае прошлого года. 23-летний мужчина украл девушку с помощью троих друзей.
Суд признал жениха и его друзей виновными в похищении группой лиц по предварительному сговору. Все четверо получили семь лет условно.
В соседних странах есть отдельная статья за кражу девушки для насильственной женитьбы. Опыт других государств проанализировал Kursiv.kz.
В Грузии за принуждение женщины к заключению брака грозит до четырех лет лишения свободы. В Туркменистане за похищение невесты предусмотрено до трех лет тюрьмы, а в Эфиопии — до десяти.>
После похищения и насильственной свадьбы лишь немногие обретают счастье в браке. Такие истории редко встречаются на просторах интернета. С одной из героинь подобной истории, 34-летней Карлыгаш, удалось поговорить изданию The-Steppe. Ее украли в 22 года. На тот момент у девушки были совсем другие планы на жизнь, и она не думала строить семью в ближайшие годы. С будущим мужем ее познакомила подруга. До самой кражи они толком и не общались, виделись только в общих компаниях.
Невеста сопротивлялась как могла. Уговоры продлились до шести утра. Родственники девушки хотели забрать ее домой, но жених убедил невесту остаться, пообещав счастливую жизнь. Сейчас у Карлыгаш все хорошо, муж сдержал свои обещания, пара воспитывает двоих сыновей.
Истории с кражей невесты почти всегда заканчиваются либо свадьбой, либо судом, но бывают редкие исключения.
Несколько лет назад корреспондент Nur.kz общался с девушкой по имени Жулдыз. Жительница Алматинской области рассказала, что однажды решила доехать до города на попутке. За рулем сидел парень, молодые люди разговорились. По пути водитель сказал, что ему нужно завезти документы домой, Жулдыз согласилась. Молодой человек взял какие-то бумаги и отправился в дом, в этот момент к оставшейся в машине девушке вышли празднично одетые бабушки и надели платок. Жулдыз не понимала, что происходит, начала кричать и отбиваться. Тогда ей предложили уйти, переступив через легшую на пороге бабушку.
>Точных статистических данных о похищении девушек в Казахстане нет. В 2016 году организации по защите прав женщин сообщали, что ежегодно в республике совершается до пяти тысяч похищений невест — около 13 случаев в день. Это только те случаи, о которых известно. Очень часто жертвы не заявляют о преступлении в соответствующие органы — они запуганы и пребывают в растерянности.
Но времена меняются. Если раньше большинство девушек не предавали огласке, что их похитили насильственным путем, то сейчас жертвы все чаще стали обращаться в полицию и доводить дело до суда. Это показывает, что гендерные предрассудки у части казахстанцев стали развеиваться и женщины стали бороться за свои права.
Самат Ескулов, украл невесту:
- Как говорится, по старым обычаям. Чтобы калым меньше платить было. Тем более, будущая моя супруга – в данный момент жена – с Талды-Кургана, из Алматинской области. Те года, как раз, развал союза. Напряженно было с деньгами.
- Сейчас, в большой семье Ескуловых напряженных моментов с деньгами больше нет. Свой союз называют счастливым. Воспитывают четырех детей. Но им историю о том, как папа украл маму, рассказывают лишь в общих словах.
Самат Ескулов, украл невесту:
По этой же улице десять лет назад, правда не пешком, а на машине Бауржан Симанбаев вез и свою будущую супругу. Динара тогда жила в районном центре. Ездить к ней на свидания было далеко, а молодое сердце не могло терпеть разлуки. Бауыржан решил не терять времени - познакомил ее с родными, а потом – украл. Спустя месяц, со дня первой встречи.
Бауржан Симанбаев, украл невесту:
- Потом думаю: чего время тянуть? Потом с ней договорился. Кум приехал на машине, говорит: ну что, поедем? Куму захватили. Все, договорились. Ее мать, как положено, встретила нас. Ей сказал: мол, я забираю вашу дочь. И она была согласна. Все. Мы ее забрали.
Динара признается, что садилась в машину к будущему супругу со спокойной душой – знала, ее ждёт счастливая жизнь рядом с любимым человеком. Так и вышло. Сегодня супруги воспитывают троих детей. Если бы можно было вернуть время вспять, то в своей жизни не изменила бы ничего, говорит Динара.
Динара Симанбаева, краденная невеста:
- Друг друга понимаем. Как мы сейчас с ним живем, детям пример даем, чтобы они так же. Не жалеем. И душа в душу.
Настоящим примером для супруга Динары была большая семья, в которой он рос. Все пять братьев Симанбаевых невест воровали. Так, старший - Даулет после года дружбы с девушкой украл ее. Теперь эта девушка – верная спутница жизни уже на протяжении многих лет.
Гульбахыт Симанбаева, краденная невеста:
- В этом году нам 20 лет исполнилось, как мы женаты. Вот, у нас трое детишек. Старший сын учится в городе – он студент. Второй сын учится в Сергеевке в 10 классе. Окончил. Дочь – Анеля учится здесь, третий класс окончила, пойдет в четвертый. Работаем, держим хозяйство.
Общаясь с местными жителями, мы выяснили, что практически все пары в этом посёлке образовались, благодаря национальной традиции. Но раньше это был способ создать семью в трудных материальных условиях. Теперь жизнь наладилась, и экономическая сторона вопроса уже отпадает. Поэтому и от обряда похищения тоже стали отказываться. И даже те, кто сам когда-то крал невест, сегодня не хотят такой участи для своих дочерей.
Сломанная жизнь после кражи несогласной невесты – тоже преступление, но только за него не наказывают. Так считает Арайлым Максаткызы. Шесть лет назад, ее украл парень, с которым она была знакома всего неделю.
Арайлым Максаткызы – насильно выдали замуж:
- Я почти не знала своего будущего мужа. Его родители настояли на свадьбе. Я ревела дня три, когда он меня к себе привез. Бабушка сказала, что это позор будет, если домой вернусь. Я даже тогда подумала, что прижиться можно будет.
Но ужиться вместе не получилось. Учебу в университете пришлось бросить. Арайлым говорит, понимала – они разные люди. А после свадьбы, во время очередной ссоры, супруг признался, что и сам женился не по любви, а под давлением родителей, которым была нужна сноха и внуки. Словом, тоже решился на этот шаг не по своей воле. Через год после свадьбы, Арайлым родила ребенка. Но, даже пополнение в семье не помогло ее сохранить.
Арайлым Максаткызы – насильно выдали замуж:
- Сколько бы мы не пытались, не получалось нормально жить. Характеры разные. Цели разные. В итоге муж встретил другую девушку. Влюбился. И мы развелись. Ну, вот я одна теперь сына я воспитываю.
К нашему удивлению, практически все прохожие просто наблюдали за происходящим. Словно, похищение девушки с улицы – дело обычное и происходит регулярно. За все время эксперимента, только один мужчина побеспокоился за кричащую и зовущую на помощь девушку. Поблагодарив его за бдительность, мы продолжили: проходящие люди вокруг менялись, а вот их реакция – нет.
Талгат Байгужинов – корреспондент:
- Увы, основной реакцией на похищение девушки посреди оживленной улицы было равнодушие. Может быть поэтому, парни продолжают похищать девушек с целью женитьбы? Может быть, они осознают, что их просто никто не остановит? Вот только одно неизвестно: безопасно ли одиноким незамужним девушкам ходить по городу? Вдруг, вот так возьмут, посадят в машину и увезут … на свадьбу!
А что советуют психологи? Как должна вести себя девушка, если потенциальный жених решил, что для свадьбы её согласия не требуется? Алгоритм поведения для кавказской пленницы в казахстанских реалиях – нам поведали специалисты.
Кайыржан Сапа, психолог:
- Конечно, в первую очередь, надо успокоиться. Потому что лицо, принимающее окончательное решение – это родители парня, который украл. Биться, кричать, царапаться, угрожать – ни к чему хорошему не приведет. Только усугубит ситуацию. Ей необходимо дождаться момента, когда она встретиться с родителями и высказать свои намерения о том, что она не желает быть женой. А желает уйти от этой ситуации и из этой семьи. Тогда, в большинстве своем родители идут навстречу девушке и отпускают ее, осознавая тот фактор, что кража невесты – это похищение и преследуется по уголовному кодексу.
Священный месяц Рамазан позади, а значит, начинается сезон свадеб. Уже сегодня по городам Казахстана начинают колесить нарядные кортежи. И хочется надеяться, что все пары образовались по взаимному согласию.
— i убегать, обращаться в бегство, удирать
— қашып кетті (он) убежал
— қашып келді (он) прибежал
— қашып барды (он) убегал (спасаясь)
— қашып шықты (он) убежал тайкомқашқан жауға қатын ер против убегающего (побежденного) врага и баба-воин
— қашқан жауды қатын алар бегущего (побежденного) врага и баба берет (в плен)
— ашу келсе, ақыл қашар гнев приходит - разууходит
— істен қашпа, ауыр деп саспа не убегай от дела из-за того, что (оно) трудное перен. избегать
— уклоняться
— отлынивать
— қашып жүру избегать кого-чего-л., скрываться от кого-чего-л.
— быть в бегах
— жұмыстан қашу отлынивать от работы
— кездесуден қашу избегать встречи с кем-л.қаша жөнелу убегать без оглядки
— алып қашу а) умыкать, похищать (девушку) б) понести (о гоpячей лошади)
— ат алып қашты лошадь понесла
— алып қашар мінезі бар у него бешеный характер
— ат-тонын ала қашу бежать без оглядки от чего-л. (наотpез отказывать) (букв. бежать, схватив коня своего и шубу)
— басын ала қашу спасать собственную шкуру
— дәулеті қашу разоряться
— ет қашу похудеть
— зәре-құты қашу сильно испугаться
— қуаты қашты силы его оставили (постаpел)
— өңі қашты (он) изменился в лице
— тұра қашу убегать без оглядки
— түсі (өңі, pеңі, сұpы) қашу побледнеть (о лице)
— ұйқы қашу страдать бессонницей
— ұйқым қашты (у меня) пропал сон
— ұсқыны (құты) қашу а) выглядеть болезненно б) теряться, приходить в замешательствоi и.д. от қашу i перен. отлынивание (напр. от pаботы)
— и.д. от қашу
— обгуливание, быть в течке (о рогатых животных)
— (о животных) желать самца
— обгуливаться, быть (стать) стельной (о pогатых животных), случка
— сиыр қашты корова случилась (обгулялась)
— қашқан сиыр корова стельная
Вопросы по сайту
Наши сервисы
У каждого народа есть свои странные традиции, к сожалению, и у нас есть такие традиции. И одна из них - это кража невест, "алып қашу".
Сегодня я расскажу вам историю своей подруги.
Ей тогда было 20-21 лет. Мы работали вместе и к нам на работу часто стала заглядывать дальняя родственница подруги. Я не буду писать настоящих имен по конкретным соображениям. Так, вот этой родственнице было лет 17. Мою подругу Алуа она позвала к себе в гости на свой день рождения. Алуа согласилась почему бы и нет, дочь дяди. Вечером ее забрали из дома эти родственники брат с сестрой. А мама Алуши не сомневалась в их порядочности.
Приехали они к ним. Алуа заходит домой к ним, много людей в доме и стол накрыт. Вдруг женщины к ней подходят с платком и со словами: "ты теперь наша келин". Алуа в шоке. Она сопротивляется, но 10 женщин силой накидывают на ее голову платок и забирают мобильный телефон. Рядом садятся старушки и начинают говорить, что теперь она должна остаться в этом доме, если она вернется в родительский дом, то опозорит родителей и сама она будет считаться "карабет", то-есть "испорченная", что тех, кто уходит всю жизнь ждет не удача и несчастье. Не успев взяв ее согласия они начали готовиться к утреннему "беташар". "Беташар" - это знакомство родни с новой келин.
Она всю ночь сопротивляется, но в силу своего не здоровья - у нее больное сердце, она устает и обессиленная глотая таблетки, в страхе ждет наступления утра. Утром псевдо-жених спокойно собирается на работу, он стопроцентно уверен, что она останется. Но в этот момент к ним придут мама и тетя Алуши. Начинается настоящая драка и хрупким женщинам удается забрать свою дочь.
Алуа плачет все время у себя дома. В тот же день ближе к обеду приезжают те родственники якобы свататься. Жених - дикарь, он даже нормально общаться не умеет. Они не уходят. Мама Алуа вызывает милицию. Сотрудники РУВД забирают всех, вплоть до старушек.
В общем, дело кончилось победой моей подруги. Ее поддержали все жители нашего городка. Но она забрала заявление, не захотела, чтобы того посадили на три года. Просто есть такие люди, которые умеют прощать.
После этого случая она говорила, что не хочет замуж никогда. Но спустя 3-4 года она вышла замуж за любимого человека, который оказался очень заботливым мужем и настоящим семьянином. В настоящее время у них двое детей и живут они душа в душу.
Дорогие девушки, всегда есть выход из положения. Не бойтесь ничего, не идите на поводу страха и непонятных угроз, не верьте ерунде, что после такого будете несчастны. Каждый строит свое счастье сам и лишь одному Всевышнему ясно, какая судьба вам уготована.
*Редакция не изменяет орфографию и стиль авторов.
- Все записи
- Записи сообщества
- Поиск
Вся грамматика английского в одной гениальной шпаргалке
У нас есть для вас шпаргалка, имеющая все основные правила английского в удобной и простой форме. Запомните её — и можете считать, что знаете английский. Останется только расширить словарный запас.
Сабақ оқуға бәрі дайын.
Қабырғаңа сақтап қой және
Үй жұмысына дайындал!
Бал беттегі қара нүктені кетіреді▼
Балдың пайдасы ұшан-теңіз. Оны тек пайдалы ас түрінде ғана емес, сұлулықты сақтаушы ретінде де қолдануға болады. Сондықтан бал үйіңізде міндетті түрде тұруы керек.
Беттегі қара нүктені кетіретін бал маскалары:
Показать полностью…
5 қасық балға 1 қасық тұз салып, араластырамыз. Қоспаны бетке жағып, 10-15 минуттан кейін жылы сумен мұқият жуу керек. Аптасына екі рет жасалады.
1 қасық ас содасын суға қосып ерітіп, 1 қасық бал қосамыз. Масканы бетке 10 минутқа қойып, жылы сумен жуамыз. Маска бетті қара нүктеден, артық заттардан тазартады.
Беттің ажарын ашатын бал маскалары:
Дәріханадан түймедақ (ромашка) сатып алып, екі қасық түймедаққа қайнаған су құясыз. Оған екі қасық бал қосып, қоспаға екі көзі ойылған мәрліні саласыз. Мәрліні бетіңізге қойып, 20 минуттан кейін бетті жуып тастайсыз.
Мандариннің шырынын сығып алып, оған бір ас қасық бал қосасыз. Қоспаны бетке жағып, 15-20 минуттан кейін жуасыз.
2 қасық балды 1 қасық лимон шырынымен араластырып, бетке жағады, 15-20 минуттан кейін жуады.
Құрғақ бетке арналған бал маскалары:
Жарты бананды езіп, жұмыртқаның сарысы мен жарты қасық қаймақты, жарты қасық балды араластырыңыз. Қоспаны 15 минут бетке жағып қойыңыз. Соңынан жылы сумен жуу керек.
Жұмыртқаның сарысына 1 қасық бал мен бірнеше тамшы жожоба майын тамызады. Қоспаны бетке жағып, 20 минуттан кейін жуады.
Бал мен сүттің қосындысын Клеопатра патшайым үнемі қолданған. Бал бетті нәрлендіріп, қоректендіреді, теріні жасартып, қанайналым жүйесін жақсартады. Бастысы балға қарсы аллергияңыз болмауы керек.
Написать пост на эту тему меня натолкнуло видео о похищении девушки с последующей целью замужества. Событие сие происходило на улицах легендарного Шымкента. На видео был заснят весь этот колоритный процесс, в котором парни пытались выкрасть девушку студентку то ли медвуза, то ли педвуза. Добровольно или нет – я тоже не знаю. Но написать об этом захотелось, тем более, что по духу тема очень близка к последнему посту о многоженстве. Однако, не подумайте, это не какой-нибудь самоучитель по воровству невест.
Красть - только по согласию
Компенсация за ущерб
Если же джигит выкрал девушку без согласия и благословения родителей, то родители девушки, заявившись домой к жениху, по адату имели полное право на материальную и моральную компенсацию. Поэтому такой ход событий тоже имел место быть и джигит должен был исполнить условия адата достойно.
Нерасторопный – тогда получай в морду!
Нелегкое это дело красть себе невесту. Если наш горе-жених не оказывался шустрым малым, то он мог получить побои от родственников девушки. Побои могли наноситься вплоть до домашнего порога жениха. И, как ни странно, именно родители жениха должны были извиняться за застигнутого врасплох сына. Бывали случаи, что горе-женихов забивали до смерти.
Брат - это святое
Главное одна ночь и платок на голову
Часто девушки смирялись со своей нелегкой судьбой в качестве краденой невесты. Даже если не было никакого согласия на воровство или если молодожены вообще не были знакомы до того самого рокового дня.
С другой стороны – все те же родственники жениха так и вили круги над девушкой, восхваляя качества жениха и богатым имуществом, если оно имелось. Вот, мол, насколько наш сыночек хорош и богат, заживешь с ним, не зная нужды и горя.
Немногие девушки выдерживали такого массового напора и окончательно принимали свою новую жизнь, одев платок на голову в знак примирения и послушания.
- 0
Қыз алып қашу - кедей жастардың, әке-шешесі үйленуіне қарсы болған жастардың үйлену әдісі болып табылғаны, тарихтан белгілі.
Халқымыздың дәстүрінде бұрын екі жас құда түсу жолымен, яғни әке таңдауы мен келісімі арқылы қосылған. Дегенмен кейбір жігіттер өзінің сүйген қызын алып қашу арқылы қосылған кездері де болған. Кейде оның арты үлкен жесір дауына айналған, өйткені ол кезде басы бос қыз бола бермеген. Олар ерте айттырылатын.
Тарихтан белгілі болғандай, Қалқаман Мамырды, Кебек Еңлікті алып қашып қосылған. Әрине, оның арты қайғыға ұласқаны белгілі. Абайдың інісі, Құнанбайдың оқыған ұлы Халиолла Өскенбаев (1849-1870) өзінің сүйген қызын алып қашқан, бірақ қатал заман шешімі оларды қайта айырып жіберді.
Қыз алып қашудың да түрлері көп. Мысалы, бірін-бірі сүйген жігіт пен қыз қашып кетіп қосылады. Ал кейбір жігіттер қыздың келісіміне қарамастан, зорлықпен алып қашады. Соңғыларының жарасып кететіндері де, кейін дәм-тұздары жараспайтындары да бар.
Ұлтымыздың салт - дәстүрлері жетіп артылады. Қызды алып қашу көнеден бүгінге дейін сақталып келе жатқан дәстүр. Осы салт - дәстүрді көпшілік дұрыс түсінбей жатады. Негізінде қыз алып қашу – қазақ халқының қанына сіңген үрдіс. Дәстүрлі қазақ қоғамында кейде жол - жоралғы жасап, қалың мал беруге шамасы келмейтін жігіт ұнатқан қызын өзара келісіммен алып қашқан. Яғни, қыз алып қашу өз заманында қоғамның қажеттілігіне орай пайда болған үрдіс.
Ал орта жастағы Филология ғылымдарының кандидаты, педагог Самал Дәрібаевтың айтуынша қыз алып қашуды салт - дәстүрге жатқызу дұрыс емес. Қыз бала үйінен ұзатылып, құтты жеріне қондырылғаны дұрыс.
Соңғы уақытта көп талқыланып жүрген қыз алып қашу туралы сан түрлі пікірлер бар. Егде жастағы кісілер қызды алып қашуды дұрыс санайды. Ал жастар көп жағдайда аталмыш салтты қолдай бермейді. Махаббат пен сүйіспеншілікке құрылмаған отбасының ертеңі жоқ деп те айтып жатады. Ендеше, жастардың қыз алып қашу туралы пікіріне көшсек.
Біреу алып қашуды салт - дәстүрге жатқызса, кейбіреулер жатқызбайды. Әрине, әркім өз пікірін айтуға құқылы. Ал осы алып қашу шариғат бойынша дұрыс па? Осыны ауыл молдасы Зият мырзадан сұраған едік.
"Алып қашу шариғат жағынан дұрыс емес. Жалпы адамның бостандығы мен құқығына қол сұғуға шариғатымызда қатаң тиым салынған. Бұл адамның ар - намысын аяқ асты ету және күнә іс. Неке мәселесінде қыздың өзі шешім қабылдайды. Тіпті, әкесі де еріксіз тұрмысқа бере алмайды.
Бұрынғы кезден бастап ата - бабамыз ислам дінін ұстанып келді. Шариғат бойынша қыз алып қашу дұрыс емес болса, қазақ халқы бұл дәстүрді қайдан шығарған деген сұрақ тууы жөнді. Дінімізде некенің келісіммен болуы керек екендігі айтылған. Яғни, бұл қыз алып қашу екі жастың келісімімен болатындықтан дінімізге сай. Ата - бабамыз кез келген істі шариғат бойынша жасап жүрген. Кез келген қыз бала басына ақ орамал таққысы келеді, бірақ зорлық - зомбылықпен емес. Көптеген қыздар қыз алып қашудың арқасында, отбасылы болып отырған шығар, бірақ үйінен ұзатылып, ата - анасының ризашылығын алса, нұр үстіне нұр болатын еді. Ал сіздің ойыңыз қандай?
Танымайтын қызды күштеп әкеліп, әйел баласының тағдырымен ойнағысы келетіндер әлі де бар. Себеп неде? Заңның осалдығы ма, әлде ескі салттың қалдығын қолдайтындардың әсері ме?
Жігіттер көнетін қызды ғана алып қашады
Психолог Айбек Сыдықовтың айтуынша, мәселені бір ғана психологиялық тұрғыдан қарауға болмайды. Құқықтық аспектісін де назарға алу керек. Қызды алып қашып әкеліп, отбасын құратын адамдар салт-дәстүрді тек сылтауратады деген пікірде.
Біріншіден, бұл құқықтық сауаттылықтың төмендігінен. Екінші – инфантильдік, яғни, адамның өз әрекетінің салдары мен жауапкершілігін сезінбеуі. Кез келген адам бұл әрекеті үшін қылмыстық жазаның бар екенін ұғынуы керек. Біз құқықтық елде өмір сүріп жатырмыз. Инфантил – кінәні өзінен емес, басқа жағдайлардан іздеп, не болмаса тағдырынан көре кететін адам. "Жолым болмай қалды" деп, оған мемлекетті не жұмыс берушіні, жұлдызнама сияқты басқа кесе-көлденең болған барлық нәрсені кінәлі деп есептейді.
Оқи отырыңыз: Сүндеттеудің сыры
– Үшіншіден, адам болашақ жары ретінде кім көрінгенді алып қашпайды. Ол осы адам көнеді-ау деп таңдайды. Көнбесе, араға туысқандарымды саламын, әйтіп-бүйтіп көндіремін деген мақсатпен осындай қадамға барады. Ондай адамдар, тіпті болмаса, "кетіп қалу ұят" деп адамның санасын манипуляциялауға дейін барады, – дейді психолог.
Жәбірленуші алдын ала таңдалып қояды
Психологияда "аңдушы" мен "құрбан" деген ұғым бар. Яғни, алып-қашу ойы бар адам өз әрекетіне көнетін жәбірленушіні таңдайды. Бұл да сондай жағдай.
– Өкінішке қарай, ХХІ ғасырдың өзінде осындай қылмыс істі соңына дейін жеткізіп, қылмыскердің лайықты жаза алуын ешкімнің қадағаламауынан болып жатады, – дейді Айбек Сыдықов.
Арнайы бап болмаса да, қылмыскер жазаланады
Бұл қылмысқа қатысты жеке бап жоқ. Сол себепті, елімізде қыздарды еріксіз алып қашу деректері туралы нақты есеп жоқ. Өйткені, бұл қылмыс – ҚР Қылмыстық кодексінің "Адам ұрлау" бабына жатқызылған. ҚР Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу комитетінің мәліметінше, осы бап бойынша:
2016 жылдың 12 айында – 96 қылмыс тіркелген.
2017 жылдың 10 айында – 17 қылмыстық іс қана сотқа жетіп, 30 адам бас бостандығынан айырылыпты.
Жеңгетайлық жасағандар да жазаланады
Заңгер Динара Маратованың айтуынша, Қылмыстық кодекстің 125 бабында адамды ұрлау – алдын ала сөз байласып, адамдар тобымен жасалса, мүлкiн тәркiлеп немесе жетi жылдан он екi жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығынан айыру қарастырылған".
– Яғни, қызды алып қашуға қатысқан барлық адам жауапқа тартылады деген сөз, – дейді заңгер. – Ал, бұл іске тартылған адам біреу болса, жазасын өтейтін мерзімі азаяды. Сондықтан да қызды бір топ адам ұйымдасып алып қашқанымен, оған қатысқан адам санын азайтып көрсетуге тырысады.
Кей қыздар "алып қашу" операциясын өздері ұйымдастырған
– Үйлену процессін ықшамдап, шығынды қысқарту үшін жігіт пен қыз өзара келісіп, осындай қулыққа барады. Ал, танымайтын қызды алып қашып кетсе – ол ұрлық. Қазақта ондай болмаған. Бұл кейін шыққан масқара, – дейді этнограф Досымбек Қатранұлы.
Айтуынша, ХІХ ғасырда дәстүрлі ортада құдаласу, айттыру деген жора-жосық болған. Десек те, қыз алып қашу мүлдем болмаған деп айту қате.
Мысалы, бұрындары қыз айттырып қойған теңін менсінбесе не қаламаса, қашып кеткен. Яғни, көңілі жарасқан жігітпен қашып кетудің айласын қыздың өзі ұйымдастырған. Осындай қыздың келісімімен болатын дүниені ғана қазақ "алып қашу" деген.
Қыз алып қашу – үйленуді оптимизациялаудың жолы
– Ал қазір барыс-келісті азайту үшін, үйленуге кететін қаражатты жеңілдету мақсатында, артық той-томалақ жасап, ағайынды шығынға батырғысы келмесе не қаражатты оңтайлы пайдаланып, ықшамдағысы келсе, екі жастың келісімімен жасалуы тиіс.
Жаман нәрсе емес, қазірде қолдануға болады, – деп есептейді Досымбек Қатранұлы.
Айттырылған қалыңдығын алып қашса.
– Мұндайда өзінің айттырылған қалыңдығын алып қашқаны үшін, жігіттің туыстары ат-шапан айып төлейді. Және бұл аса ауыр қылмыс болып есептелмеген, – дейді Досымбек Қатранұлы. Мұндай жағдай, көбінесе күйеу жағының қыздың қалың малын түгел төлеуге жағдайы жетпеген кезде болған.
Қыз сүйгенімен қашып кетсе.
– Ал айттырып қойғаны көңілі жарасқан басқа адаммен қашып кетсе, қыздың туыстары жігітке қалыңмалын қайтарып берген. Кейде сол рудың бір қызын немесе қыз орнына қалың мөлшерін айып ретінде үстіне қосып төлеген,– дейді Досымбек Қатранұлы.
Қашқан қыздың әкесі айыпты болмаса, онда құнды алып қашқан жақ төлеген. Ал қыздың әкесі алып қашушымен ым-жымдас болса, бұрынғы құдасына қалыңын қайтарып, өз тарапынан айыбын төлейді немесе басқа қызын береді.
– Басқа бір қызын беретін кезде, ағайын-туыстық, көршілік қарым-қатынастың бұзылмауына қатты мән берген. Бұл кәдімгі "Жеті жарғы" сияқты ата-баба жолы деп аталып келген ереже аясында шешілген, – дейді этнограф.
Бәстесіп алып қашқан
– 19 жасымда мені жүріп жүрген жігітімнің танысы алып қашты,– дейді өз қайғысымен бөліскен Алмагүл (өтініші бойынша кейіпкердің есімі өзгертілді).
Алмагүл бүкіл өмірін тас талқан еткен сол күнді ұмытқысы-ақ келеді. Бірақ.
– Уақытты кері қайтару мүмкін болса, сол күні ештеңеге қарамай кетіп қалатын едім, – дейді ол.
Алмагүл Көкшетау қаласындағы педагогикалық колледжде екінші курсында оқып жүргенде бір жігітпен танысады. Екеуі бір-бірін ұнатып, сөз байласып, қыз бен жігіт болып жүре бастайды. Жаңа жыл қарсаңында жігіті оны өз ауылына (Көкшетаудан 150 шақырым) достарымен таныстыруға апарады екен.
– Жазда үйленеміз деп сендірген еді, – деп жылайды Алмагүл. Кейін естіп біліпті, сол кеште жігітіне бір танысы келіп: "мына қызыңды мен алып қашып, көндіре аламын" деп бәстескен көрінеді.
"Тағдырым осы шығар"
– Мүмкін ащы судың әсері болар, ол сондай ұсынысқа көнді дегенге сене алмаймын. Біз ауылға 29 желтоқсанда келгенбіз, сол күні кешке отырыс болды. 30 күні мені алып қашты, – дейді Алмагүл.
Алмагүлді алып қашушы жігіт бір көріп ұнатып қалғанын айтып сендірген. Жеңгелері мен ағайын-туыстары да қызды көндіруге барын салыпты.
Тағдырым осы шығар деп есі шыққан қыз амалсыз көнген. Артынан келген қуғыншы ағайын-тумасына да өзім келдім, жігітті ұнатамын деп шығарып салған.
Ауылға таныстыруға әкелген жігітін содан кейін көрмепті. Тек ұзын құлақтан ішімдікке салынып кеткені туралы естіген.
Бірнеше айдан соң күйеуі қол көтеруе бастайды. Кейін бұрын ұнатып жүрген қызына барғыштап жүргенін естиді. Ақыры айы-күні жақындап отырғанда таяққа жығылып, ауруханадан бірақ шығыпты.
– Есімді жинағанда, қатты соққы салдарынан ішімдегі баланың шетінеп кеткенін білдім. Дәрігерлер маған аман қалғаныңа шүкір айт деді. Ақыры ажырастық. Араға бір жыл салып, етек-жеңімді жинап, оқуымды жалғастырдым. Әлі тұрмыс құрғам жоқ, енді бала көтере алмаймын, жасым болса 28-де, – дейді Алмагүл.
Алмагүлмен тағдырлас қыз қаншама.
Алып қашудың құрбаны болған бір ғана Алмагүл емес. Бірі жайлы қалың бұқараға жария болса, тағы бірінің жағдайы жабулы күйде қала береді. Мәселен, 2017 жылдың жазында Алматыда басында алып қашып кетті деген Тілеугүл Қуаныш есімді бойжеткеннің артынша мәйіті табылғанын ел естіді
Тілеугүлді 30 шілде күні достары туған күнге барамыз деп, аға-жеңгесінен сұрап әкеткен. Кешке таман Тілеугүлден анасының ұялы телефонына "мені алып қашып бара жатыр" деген хабарлама келген. Артынша телефоны сөніп қалған.
Сол күні бойжеткеннің жақындары қыздарының барлық таныстарына хабарласып, іздестірсе де, таппайды. Тек 31 шілде күні кешке Тілеугүлдің қайтыс болғанын полициядан хабарлайды, денесін қаладағы мүрдеханадан табады.
Іс сотқа жетпей жабылып қалған
Тілеугүлдің әпкесі Жұлдыз Бұзауқызы әлі күнге дейін әділдік іздеп шырылдап жүр. Айтуынша, қылмыстық құрамы болмағандықтан 29 желтоқсан күні іс жабылып қалыпты.
– Заңгер істің қайта қаралып сотқа дейін жетуін қадағалаймын деп отыр. Көлеңкелі тұстары көп, сегізінші қабаттан құлағанда ұялы телефоны бүтін, денесінде еш сынық жоқ, қыз жерге шалқасынан, арқасымен құлаған. Бұның өзі күмәнді. Тірі адам биіктен құласа арқасымен түспейді. Тілеугүл қайтыс болған уақытта таңғы 4-5 сағат аралағында кіре берістегі бейнекамера да түсірмей қалған, – дейді Жұлдыз.
Айтуынша, тіпті сот-медициналық сараптама жасаған дәрігердің өзі ертесінде жұмыстан шығып кетіпті. Ал жүрегі қайғыны көтере алмаған әкесі инсульт алып, артынша дүние салыпты.
– Осылайша, бір отбасының тас талқаны шыққан. Артында қалған анасының енді әділдік іздеп сенделгісі жоқ. Оған жете алмайтынын біледі, – дейді Жұлдыз.
Заңгерлер арнайы бап болса дейді
Жуырда заңгер Әсел Тоқаева әріптесі Руслан Шагатаевтың қыз алып қашуға қатысты арнайы бап керек деген пікірін қолдаған болатын. Қос заңгердің бұл пікірі желіде қатаң сыңға ұшырап, артынша Әсел Тоқаева:
"Бізге де Қырғызстан сияқты қыз алып қашуға қатысты заңға "адамды некеге тұру мақсатында ұрлау" деген арнайы құқықтық норма не заң енгізу керек" деп жазған еді өзінің Facebook желісіндегі парақшасында.
Оның ойынша, Қылмыстық кодекстегі осындай норма, адамдарға дәл осы әрекеті қылмыс екенін ескертіп тұрар еді. Бірі болмаса бірі заңнан жүзі қайтар. Осылайша, тозығы жеткен салтымыздан құтылатын едік дейді заңгер.
Құқықты қызға беру керек
Заңгер Айгүл Орынбек те өзінің әріптестерін қолдайды. Себебі "қыз алып қашу" мен "адам ұрлау" екеуінің мотиві екі түрлі болуы мүмкін деген пікірде.
– Заңда нақты мынадай жағдай ескерілу керек, – дейді ол. – Мысалы, өз келісімімен қашқан 18 жастағы қыздың ата-анасының арызын қабылдамау керек. Яғни, құқықты қызға беру керек.
Айтуынша, қазір оңтүстік өңірдің өзінде бұрынғымен салыстырғанда еркінен тыс зорлықпен қыз алып қашу азайған. Оған себеп, адамдар әйтеуір қылмыстық жауапкершілік бар екенін біледі.
– Сонымен қатар, қыз алып қашамын деп аузы күйгендер де бар, – дейді заңгер.
Төрт баласы бар "қызбен" сегіз ай бойы жүрген
– Мәселен, жуырда қыз алып қашқан жігіт пен анасы кеңес сұрап келді. Жігіт қызбен сегіз ай бұрын танысып, сөз байласып жүрген. Тіпті, жігіт қызды үйіне алып қашып та келген. Сол кезде оның артынан күйеуі келеді. Төрт баласы бар екенін айтып, айқай-шу шығарған. Ал екеуі жүріп жүрген кезде қыздың анасы да жігітпен танысқан көрінеді.
Сонымен қатар, сегіз ай бойы қыз жігіттен қаржылай көмек алып та жүргенін айтқан. Мен жігіт жаққа қыз бен анасының үстінен алаяқтық бойынша арыз түсіруге кеңес бердім. Осындай оқиғаларды естіп-білгеннен кейін қазір танымайтын қызды алып қашу азайған, көп жағдайда сырға салып, отбасымен танысып барып, ұзатып алатын болған, – дейді заңгер.
Өзіңізге ыңғайлы жерден informburo.kz оқыңыз:
Если вы нашли ошибку в тексте, выделите ее мышью и нажмите Ctrl+Enter
Читайте также: